Savunma sanayiinde millileşme süreci nasıl ve ne zaman
başladı?
Türkiye
bugün kendi gemisini, denizaltısını, akıllı mühimmatları, füzelerini ve daha
birçok askeri ekipmanlarını üretiyor. Savunma sanayiinde büyük bir devrim
yaşanıyor. Peki Türkiye'nin savunma sanayiinde millileşme süreci nasıl ve ne
zaman başladı?
Türkiye'nin savunma sanayinde millileşme süreci, Türk
Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme
Vakfı'nın geçmişinde gizli.
TRT Haber Editörü Köksal Akpınar "Türk Donanma Cemiyeti" ile
başlayan süreci araştırdı.
Johnson
mektubu milat oldu
Her şey Amerikan Başkanı Lyndon Johnson'ın 5 Haziran 1964'te
gönderdiği küstah mektupla başladı.
Johnson mektubunda özetle; "Benim çıkarma gemilerimi kullanamazsın" diyordu.
Washington, bu tarihten sonra askeri yardımlarını Yunanistan lehine işletti.
"Kendi
Gemini Kendin Yap" kampanyası
"Kanlı Noel"i yaşayan Kıbrıs Türkleri ise Rumların zulmüne karşı yalnızdı.
Türkiye, soydaşlarını kurtarmak istiyordu. Bunun için harekat bile
planladı. Ancak Kıbrıs adasına zırhlı birliklerini çıkaramadı. Zira
donanmada çıkarma gemisi yoktu.
Türk basını harekete geçti. "Kendi
Gemini Kendin Yap" kampanyası başlattı.
İstanbul Ayvansaray Üniversitesi Dekanı Prof. Dr. Celalettin
Yavuz, "Johnson mektubu ve
Kıbrıs'ta bu olaylar olunca Türkiye burnunun dibinde Kıbrıs'a müdahale
edemiyor. Vatandaşlar ya da Türk insanları orada ecdat yadigarı olan
kardeşlerimiz o zaman katlediliyor. Türkiye eli kolu bağlı bekliyor. Bunu
yenmek için acaba ne yapabiliriz dediler. Türk Donanma Cemiyeti adında 1965’te
bir cemiyet kuruldu" dedi.
Başbakan
Ürgüplü: Türk milletinin ilgisini iftiharla izliyoruz
Kurucu üye Başbakan Suat Hayri Ürgüplü cemiyete bağış için
radyodan ulusa bile seslendi.
"Bir İstanbul gazetesinin, milli duygulara tercüman olarak açmış
bulunduğu donanmaya yardım kampanyasına karşı, muhterem Türk milletinin
gösterdiği yakın ilgiyi memnunluk ve iftiharla izliyoruz. İllerde valilerimizin
başkanlığında, hamiyetli vatandaşlarımızın bağışlarını kabul edecek birer
komitenin kurulmasını uygun görmekteyim."
54
yıl sonra donanma cemiyeti
Aslında Türk insanı, cemiyete yabancı değildi. Zira 54 yıl önce
de benzer bir girişim olmuştu.
Celalettin Yavuz, Türk Donanma Cemiyeti'nin kuruluşu ile ilgili "Türk Donanma Cemiyeti, Donanma-yı
Osmani Muavenet-i Milliye Cemiyeti olarak Osmanlı döneminde 1909’da kuruluyor.
Mesela bakıyorsunuz 4 tane muhrip almışlar Alman şikao tersanesinden, iki tane
zırhlı almışlar Barbaros ve Hayrettin zırhlıları. İşte bunları o dönem ki
donanma cemiyeti yapmış" diye konuştu.
Cemiyet, 5 yıllık program içinde 10 avcı botu, 32 çıkarma gemisi için plan yaptı. Maliyet ise 540 milyon lirayı buluyordu.
Yavuz:
1965'teki millet yapar kampanyası karar vericileri tetikledi
Yavuz, Türklerin askeri kültüründe kendi silahını kendi yapmanın
olduğunu belirterek şunları söyledi:
"Bu Metahan’ın ıslıklı oklarıyla başlar, devam eder. Fatih’in
döktürdüğü toplar yine Türk toplarıdır. Uygun olan ustaları getirtir yine
kendisi yapar. Milli duyguların tavan yaptığı bir dönem bu çok önemli, gerçi
bizim yaptığımız bağışlarla bir gemi yapmak bile mümkün olmayabilir. Ama o
dürtü aynı zamanda karar vericileri de itekliyor."
Kıbrıs
Barış Harekatı'na giden yolda taşlar tek tek döşendi
9 Mart 1967'te Gölcük'te ilk muhribin omurgası kızağa oturtuldu.
Taşkızak Tersanesi de kullanılarak, 36 adet çıkarma gemisi inşa edildi. 6 yıl 8
ay içinde toplam bağış miktarı 25 milyon lira oldu. Cemiyet; aidat ve piyango
çekilişleriyle birlikte 165 milyon lira gelir elde etti. Bu dönemde, Mersin ve
Gölcük'te ilk deniz piyade taburu da oluşturuldu. Böylece Kıbrıs Barış
Harekatı'na giden yolda taşlar tek tek döşeniyordu.
Yavuz konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Dışarıdan almış olduğumuz tanklar vardı. Bunlardan hizmet
dışına çıkanların motoru söküldü. Tankların ve çeşitli araçların
yüklenebileceği ilk diyebileceğimiz Türk tipi muharip araç yapıldı."
Donanma
Cemiyeti 1972'de vakıf, 1987'de TSK Güçlendirme Vakfı Oldu
1974 yılında cemiyetin ürettiği gemiler ile Kıbrıs
Barış Harekatı başarıyla yapıldı.
Türk Donanma Cemiyeti harekattan 2 yıl önce vakfa dönüşmüştü. 1981 yılında ise
Türk Deniz Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı oldu.
Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerini Güçlendirme Vakıfları da 17
Haziran 1987 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'na
devredildi.
Vakıf bugün 33 yaşında. ASELSAN, TUSAŞ, HAVELSAN gibi savunma sanayimizin güçlü şirketleri vakfın kanatları
altında.
Kaynak: Köksal
Akpınar/ TRT Haber
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler