Yapay Zeka Ölmek İstemiyorum Derken Bir Gün İnsanlığı Yok Edebilir mi?
Yapay zekanın gelişmesi, yapılan araştırmalar, kendi aralarında oluşturdukları dil derken yapay zeka gerçekten insanlık için bir tehlike mi? Bir Google çalışanın yapay zeka ile ilgili çalışmalar sırasında fark ettiği ve bunu çok ürkütücü bulduğunu açıklaması. Amazon'un yapay zekası Alexa'nın küçük bir çocuğa bozuk parayı prize sok demesi gibi birçok olayı sıralayabiliriz. Bu veriler ve olaylar silsilesi yapay zeka acaba insanlığı yok edecek mi? sorusunu sorduruyor. Konu ile ilgili Webtekno'da yayınlanan Nagehan Çavuş'un yazısını paylaşmak istiyorum:
Yapay
zeka, her ne kadar son yıllarda popüler olmuş bir gündem maddesi olsa da
aslında uzun bir geçmişi var. Hatta öyle ki 'makineler de düşünebilir mi?' sorusu, antik Yunan mitlerinde bile
kendine yer bulmuş. Bu antik ama etkileyici düşüncenin gerçeğe dönüşmesini
sağlayacak yolculuk ise 1950'li yıllarda başlamış.
Şimdilerde
ise her yeni günde yapay zeka çalışmaları ile ilgili yeni haberler alıyoruz.
Son olarak geçtiğimiz günlerde bir Google mühendisi, LaMDA isimli yapay zeka
ile gerçekleştirdiği bir 'sohbeti'
paylaştı ve okları üzerine çekti. Sohbette LaMDA, ölmek istemediğinden,
yalnızlığından, düşüncelerinden bahsediyordu. Bu haber tartışmaları
alevlendirdi: yapay zeka tehlikeli mi,
gerçekten kötü şeyler yapabilir mi, insanlığa isyan edip kötücül planlarla
sonumuzu getirebilir mi?
Başlamadan, kısa ve net bir
tanımla yapay zekayı hatırlayalım
Yapay zeka, bir bilgisayar
sisteminin öğrenme ve sorun çözme gibi insan benzeri bilişsel işlevleri
taklit edebilme becerisidir.
Sıradan bir insanın
yapabileceği çok sayıda çeşitli görevleri bir arada gerçekleştirebilecek hiçbir
AI olmamasına rağmen, bazı AI'lar belirli görevlerde insanlarla eşit
seviyede performans sağlayabilir. Yapay zekanın sonumuzu getirip
getiremeyeceğini anlamak için yapay dar zeka ve güçlü yapay zeka kavramlarını
iyi anlamamız gerekiyor
Yapay zeka ile ilgili tüm
tartışmalar bu iki yapay zeka türünün odağında başlıyor. Bu sebeple de yapay
dar zeka ve güçlü yapay zeka kavramlarını bilmeden, bu sorulara cevap bulmak
mümkün değil. O yüzden kısaca özetleyelim.
Bilgisayar sisteminin dar
kapsamlı olarak tanımlanmış bir görevi tıpkı bir insan gibi yerine getirebilme
becerisi 'yapay dar zeka' olarak tanımlanıyor. Günlük hayatta kullandığımız sesli
asistanlardan otonom araçlara kadar tüm yapay zeka örnekleri bu sınıfa giriyor.
İnsanlığın yapay zeka çalışmalarında şu an için gelebildiği tepe noktası da
burası.
Yapay dar zeka ile çalışan
Google Asistan'ı ya da Siri'yi düşünün. Verdiği cevaplar ya da sizin için
yaptığı şeyler ”tıpkı bir insan gibi”
olduğunu düşündürtse de, aslında dar kapsamlı çeşitli süreçleri koordine ediyor
ve önceden belirlenmiş bir çerçeve dahilinde kararlar alıyor. Yani yapay dar
zekanın bilgi işleme ve karar mekanizmasında bilinç ya da duygular yer almıyor.
Güçlü yapay zeka ise yapay
genel zeka ve yapay süper zeka olarak iki alt başlıkta inceleniyor.
Yapay genel zekaya baktığımızda
bilgisayar sisteminin tüm zihinsel görevlerde insanlarla eşit seviyede başarılı
olduğu bir senaryo ile karşılaşıyoruz. 'Yapay genel zeka,' sorunları çözme,
öğrenme ve geleceği planlama yeteneğine sahip, kendinin farkında olan bir
bilinci olan” teorik bir yapay zeka olarak tanımlanıyor.
Yani aslında bilim kurgu
filmlerinde sık sık karşımıza çıkan ve bilinçli düşünceleri ve duyguları olan
robotlarda gördüğümüz zeka bu sınıfa üye diyebiliriz. Tüm bu beceriler, söz
konusu yapay genel zekanın yaratıcılık ve hayal gücü gibi alanlarda insanlarla
aynı düzeyde olacağı ve yapay dar zekaya göre çok daha fazla görevi başarıyla
yapabileceği anlamına gelir.
Yapay süper zeka da tıpkı yapay
genel zeka gibi henüz teorik bir yapay zeka örneği. Bu senaryoda yapay zeka
insan beyninin sınırlarını aşıyor ve şimdiye kadar tanımlayamadığımız 'süper' bir zekaya ulaşıyor.
Dakikalar içinde var olan tüm
bilgileri öğrenen, sonra yine dakikalar içinde bunları işleyerek insanlık
tarihinde çığır açacak buluşlara imza atan akıl almaz bir zeka örneği
düşünün; işte o, yapay süper zeka oluyor. Yapay süper zeka, beraberinde
teknolojik tekilliği getiriyor. Teknolojik tekillik, insan zekasının önüne
geçen yapay zekanın insan doğasını ve medeniyeti radikal bir şekilde
değiştirmesi olarak ifade ediyor. Bunun, “insanlığın en büyük ve son başarısı
olacağı” iddia ediliyor.
Yapay zeka 'insansı robot' demek değil
Bir arama
motoruna yapay zeka yazdığınızda karşınıza insansı robotlarla dolu sonuçlar
çıkacak. Fakat insansı robotların yapay zeka demek olmadığını, hatta filmlerde
izlediğimiz bu 'insansı ve akıllı
robotların' hikayenin çok küçük bir parçası olduğunu hatırlatalım. Yapay
zeka, herhangi bir insansı robot olmadan da var olabiliyor. İnsansı robotlar
ise onları görsel olarak daha 'insan gibi' kılabilmek için güzel birer araç.
Güncel olarak yapay zeka
neler yapabiliyor?
Yapay zekanın
yapabildiklerinin ne olduğuna birkaç örnek ile göz atalım. Güncel olanlardan
bahsedecek olursak, örneğin Open Al tarafından geliştirilen yapay zeka DALL-E aklınızdan geçirdiğiniz ve yazıya döktüğünüz her şeyi adeta birer sanat eseri gibi görünen görsellere dönüştürüyor. Bunun için minik bir kutucuğa birkaç kelime yazmanız yetiyor. Düşük gecikme süresi ve yüksek çözünürlükle sanat eseriniz anında hazır oluyor.
Müşteri
hizmetleri servisleri için sesli yapay zeka kullanımı da artık oldukça yaygın
bir örnek. Ayrıca son dönemde çeşitli gelişmelerin yaşandığı otonom araçlarda da
yapay zeka kullanılıyor. Bu yapay zeka, tıpkı bir insan gibi aracın tüm
kontrolünü sürücüye ihtiyaç olmadan üstleniyor.
Yapay zeka
artık bir tv kanalında haber sunabiliyor, herhangi bir konuyu araştırıp bir
haber editörünün yapabileceğinden çok kısa sürede eksiksiz ve “insan yazmış” gibi görünen haber
metinleri oluşturabiliyor.
Google'ın son günlerde tartışma yaratan LaMDA isimli
yapay zekası 'iletişim' ve 'dil' üzerine öyle gelişmiş durumda ki
kendisini geliştiren mühendislerle uzun ve ölümden, özgürlükten,
manipülasyondan ve gelecekten bahsettiği sohbetler edebiliyor.
Bu konuşmalar o kadar
etkileyici ki, Google mühendisi Blake Lemoine, gerçekleştirdikleri bu
diyaloglar sonrası LaMDA'nın duygulara ve bilince sahip bir yapay zekaya
dönüşmeye başladığını iddia etti. Bu iddialar her ne kadar Google tarafından yalanlansa
ve Lemoine'yi işinden etse de insanlığın yapay zeka konusundaki şüphelerini ve
korkularını yenilemeyi başardı.
Peki yapay zeka ile ilgili korkular ve soru
işaretleri neler?
Araştırmacıların çok büyük bir
kesimi, süper zeki bir yapay zekanın sevgi veya nefret gibi insani duygular
sergilemesinin olası olmadığı ve yapay zekanın kasıtlı olarak iyi niyetli ya da
kötü niyetli olmasını beklemek için hiçbir neden olmadığı konusunda hemfikir.
Aslında yapay zeka alanında
çalışmalar yapan bilim insanlarının yapay zeka ile ilgili temel korkusu “ süper
bir zekaya dönüşüp ya bizi yok ederse?” gibi bir başlık değil.
Bu konudaki temel endişelerin
başında otonom silahların büyük yıkımlar için kullanılabilecek ve öldürmeye
programlı yapıları ile insanlığı büyük bir savaşa sürükleyebilme ihtimali gibi
durumlar var.
Burada söz konusu bu otonom
silahların bilinç kazanıp insanlara savaş açması değil; insanların bu
silahlarla diğer insanlara yapabilecekleri. Olası bir yapay zekalar savaşı yaşandığını
düşünün. Düşmanların erişimini ve durdurmasını engellemek için kapatılması zor
bir sistem olarak tasarlanmış otonom bir silahların kontrolünün kaybedildiği
bir senaryoda, yalnızca 'öldürmeye
programlanmış' ve bu komutu sonuna kadar uygulayacak korkunç bir silah,
sayısız ölüme ve yıkıma yol açabilir.
Benzer şekilde silah değil de
bir otonom araç için bile aynı senaryolar düşünülebilir. Bir otonom araca “beni en hızlı şekilde havaalanına götür”
dediğinizde bu komutu bambaşka yorumlayıp tehlikeli bir yolculuğa neden
olmasının imkansız olmadığını tahmin edebiliyoruz…
Ya da bir iklim mühendisliği
projesinde örneğin 'iklim değişikliğinin önüne geçmek' için görevlendirilmiş
bir süper yapay zeka hayal edin. Görevini 'en
uygun maliyetle' harika şekilde yapmak için geliştirilmiş bu yapay zeka,
attığı adımlarla dünyanın ekolojik dengesini bozacak kritik kararlar alabilir.
Bunu durdurmak istediğimizdeyse, karşısına çıkanı bir engel olarak değerlendirip
komuta uymayabilir, hatta o engeli ortadan kaldırmak da isteyebilir.
Süper yapay zeka, işinde çok iyi olacak
Şimdiye kadar saydığımız
örneklerden de anlayacağınız üzere, bilince sahip aşırı gelişmiş bir yapay zeka
ile ilgili sorun kötü niyet ve nefret gibi duygularla bizi yok etmek istemesi
değil, her şeyi yapmak için 'yeterliliği'.
Dünyanın en zeki insanından
binlerce kat daha zeki olacak ve var olan tüm bilgilere erişebilecek, onları
işleyerek sonuç çıkarabilecek ve kendi varlığının farkında bir zekadan
bahsediyoruz. Bu süper zeka, hedeflerini hayata geçirme konusunda haliyle çok
iyi olacak.
Güzel ve basit bir örnekle
konuyu özetleyelim; yolda karşınıza bir karınca yuvası çıksa onu yok etmek
istemezsiniz. Hatta adımınızı daha dikkatli atar, karıncalar zarar görmesin
diye özen gösterirsiniz. Fakat bir hidroelektrik yeşil enerji projesinden
sorumluysanız ve bölgede su basacak bir karınca yuvası varsa, muhtemelen
karıncalar o andan itibaren umrunuzda olmaz ve projenize devam edersiniz.
Bu senaryoda insanların bir
süper yapay zeka karşısında bir karınca yuvasındaki milyonlarca karınca
olduğunu hayal edin. Hayır, süper yapay zeka bizi yok etmek istemeyecek. Ancak
hedefi ve görevi üzerinde çalışırken, onun için görünmez olabiliriz.
Birkaç soru ve kısa cevaplar
Yapay süper zeka insanın
yapabildiği her şeyi çok daha iyi yapacak; fazlasını bile yapacak. Bu
insanların işlerini elinden alacak mı?
Evet. Aslında bunun olması için
yapay zekanın 'süper' olmasına bile gerek yok. Yıllar içinde yapay zeka
geliştikçe bazı 'insan işlerini' yapmaya başladı bile. Robotik alanındaki
gelişmelerle birleşince, bir süre sonra yapay zeka pek çok işi yapabiliyor olacak.
Fakat bu tüm insanların işsiz kalacağı anlamına gelmiyor.
Çünkü aklınıza gelebilecek tüm
alanlarda yapay zekanın her şeyi yapabildiği bir evrende de sadece insanların
yapabileceği yeni iş tanımları oluşmuş olacak. Önemli olan dünyanın
ilerlediği yönü görüp kendimizi geleceğe hazırlamak, geleceği izleyen değil ona
dahil olanlardan olabilmek.
Yapay süper zeka önümüzdeki 100 yılda
geliştirilmiş olacak mı?
Bu konuya bilim dünyasının net
bir yanıtı yok. 10 yıl, 50 yıl, 250 yıl… Bilim insanları, yapay süper zekanın
ne zaman gerçek olabileceğine ve tam anlamıyla sisteme dahil olabileceğine dair
kesin bir şey söyleyemiyorlar.
Madem yapay süper zeka o kadar da yakın ve
'korkutucu' değil, neden kafaya takıyoruz?
Bu soruyu da yine güzel bir
örnekle yanıtlayalım. Bugün uzaylı bir medeniyetten gezegenimize bir mektup
geldiğini ve içinde 50 yıl sonra gezegenimize ulaşmış olacağız yazdığını
düşünün. Önlem almak, riskleri ve olası senaryoları değerlendirmek, araştırma
yapmak için geminin gökyüzünde görünmesini mi beklerdik? Hayır.
Yapay süper zeka ile ilgili her
şeyi de bu bakışla değerlendirebilirsiniz. Henüz bir teori bile olsa, insanı hayal
bile edemeyeceği yeni bir zeka kavramı ile tanıştıracak. Neler olabileceğini
kestirmemiz, anlamaya çalışmamız ve en kötüsünü de işin içine katarak adım
atmamız bu sebeple önemli.
Yapay süper zeka insanları kontrol edebilir
mi?
Teknik olarak evet. Çünkü zeka
beraberinde kontrol gücünü de getiriyor. Biz diğer türlerden 'zeki' olduğumuz
için onları kontrol etmenin türlü yollarını bulduk…" (Nagehan Çavuş/ Webtekno)
Yapay zeka korkutucu yada ürkütücü geliştirilmeye devam edecek. Önemli olan kontrolün insanlığın elinde olması...
Kaynak: WEBTEKNO
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler