Türk savunma sanayiinin öncüsü Nuri Killigil
Türk savunma sanayinin kurucusu, Kafkas İslam Ordusu Komutanı Bakü’nün kurtarıcısı Nuri Killigil…. Nuri Paşa, 2 Mart 1949’da sabotaj olduğu düşünülen bir patlamada hayatını kaybetti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2017 yılında gündeme taşıdığı bir ismi herkes çok merak etmişti. Tarihin gizli sayfalarında kalmış bir isim... Nuri Killigil, milli mücadelede görev almış azimli bir asker, hem de bir silah fabrikatörü.
Bir zamanlar Kafkas İslam Ordusu Komutanlığında Azerbaycan Türkleriyle omuz omuza da savaşan
Killigil'i yakından tanıyalım...
1890 yılında Manastır'da dünyaya gelen Nuri Paşa, ağabeyi Enver
Paşa gibi asker olmayı seçti. 1903'te Manastır Askeri Rüştiyesi'ni bitirdi.
Uzun yıllar Osmanlı ordusunda subay olarak görev yaptı, general rütbesiyle
İstiklal Mücadelesi'nde yerini aldı.
Trablusgarp Cephesi'ndeki üstün başarısından dolayı yarbaylığa
terfi eden Nuri Paşa, Kafkas İslam Ordusu komutanlığına atanarak, Azerbaycan
Türkleriyle omuz omuza Rus ve Ermeni çetelerine karşı savaştı. 15 Eylül 1918'de
Bakü'yü düşman işgalinden kurtardı. Onun adı, bu başarıdan dolayı Azerbaycan'da
Bakü'nün Fatihi olarak anılacaktı.
"Nur
içinde yat Nuri Paşa..."
Azerbaycan Türkleri için büyük öneme sahip olan Nuri
Killigil'den Azerbaycan Milletvekili Ganire Paşayeva şöyle bahsediyor:
"Nuri Paşa
Azerbaycan Türkleri için çok büyük bir lider. Osmanlı Devleti 1. Dünya
Savaşı'nda yenilmişti ve çok zor günler geçiriyordu. Buna rağmen Azerbaycan'a
Nuri Paşa'nın başkanlığında Türk Kafkas İslam Ordusu desteği geldi. Zor günler
yaşamalarına rağmen Anadolu'daki insanımız Azerbaycan'a yardıma geldi.
Nuri Paşa
Azerbaycan'dan döndükten sonra da Azerbaycan için Türkiyemiz için fedakarlıklar
etmişti. İlk silah fabrikasını kurmuştu. Türk dünyasının buna ne kadar ihtiyacı
olduğunu biliyordu. Nuri Paşa her zaman gönlümüzde yaşayacak. Türk dünyasının
bütün insanlarının gönlünde yaşayacak. Hiçbir zaman ölmeyecek. Milleti için
hayatını feda eden insanlar hiçbir zaman unutulmaz. Her bir Azerbaycan insanı
'Nur içinde yat Nuri Paşa. Seni hiçbir zaman unutmayacağız, milletimizin
kahraman evladı' diyerek saygıyla anıyor."
Türk
savunma sanayiinin temellerini attı
Ülkesi için uzun yıllar cephelerde savaşan Killigil, askerlik
tecrübelerini ve mekanik alanındaki bilgilerini Türkiye'nin güçlü bir savunma
teknolojisine sahip olması için kullandı.
Batı dünyasının tepki ve dikkatini çekeceği ilk adımı, 1933
yılında İstanbul Zeytinburnu'nda kurduğu fabrikayla attı. Bu adım, Türk savunma
sanayiinin temelleri için çok önemli bir girişimdi.
Fabrikada tabanca, tüfek, el bombası, uçak bombası, mermi ve top
mühimmatı üreten Nuri Killigil, üretimi artırmak için Sütlüce'ye fabrika açtı.
Burada Filistin, Mısır, Suriye ve Pakistan'a silah ihracatı yapıldı.
Dünya silah lobisinin hamleleriyle Killigil'in silah üretimi
engellenmek istendi. Hatta bu çabalar, fabrikanın kapanma aşamasına gelmesine
neden oldu.
İsrail'in kuruluşu ve sonrasında, Filistin ve bölgedeki diğer
Arap ülkelerine silah satması, Nuri Paşa'nın üzerindeki baskıların ve
engellerin artmasına yol açtı.
67
yıl sonra cenaze namazı kılındı
2 Mart 1949'da İstanbul'un birçok yerinde hissedilen bir patlama
yaşandı. Patlama, Nuri Killigil'in Sütlüce'deki fabrikasındaydı. Nuri Paşa,
sahibi olduğu fabrikadaki faciada 28 çalışanı ile birlikte hayatını kaybetti.
Yapılan tüm aramalara rağmen Nuri Paşa'nın naaşı bulunamadı.
Killigil'in cenaze namazı, Edirnekapı Şehitliği'nde bulunan mezarında ölümünden
tam 67 yıl sonra kılındı.
Müttefik ülkelere silah ihracatı yapan Killigil'in dış güçler
tarafından sabotaja uğrayıp uğramadığıysa hala konuşuluyor.
"Türkiye
savunma sanayiinde yurt dışına mahkum bırakılmıştır"
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Nuri Killigil'in İstanbul'da
kurduğu silah fabrikasının savunma sanayiinin öncüleri olarak halen hafızalarda
olduğunu şöyle anlatmıştı:
"Tüm bu kritik
projeler, dönemin ufuksuz, vizyonsuz idarecileri tarafından sabote edilmiştir.
Türkiye adeta kasıtlı ve bilinçli bir şekilde savunma sanayiinde yurt dışına
mahkum bırakılmıştır. Oysa Nuri Demirağ, Vecihi Hürkuş'a, Nuri Killigil'e
sahip çıksaydı Türkiye, bugün savunma sanayii bambaşka bir konumda
olurdu."
Türk savunma sanayii firmalarının dünya pazarındaki payı, sözü
ve gücü her geçen gün artıyor.
Nuri Paşa'nın bir türlü aydınlatılamayan ölümü, Türkiye'nin
savunma sanayiinde yıllar sonra yapacağı yerli ve milli atılımların önüne
geçemedi. Dönemin en önemli silah fabrikasını kuran Killigil'in hayali, günümüz
Türkiye'sinde savunma alanında atılan hamlelerle gerçeğe dönüştü.
Kaynak: Nurya Yardımcı/ TRT Haber/ Savunma Sanayii
Başkanlığı
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler