Türkiye, TEI’nın Yerli Motorlarıyla Uçacak
1985 yılında F-16 uçaklarına güç veren F110 motorlarının montajı için kurulanTUSAŞ Motor Sanayi A.Ş (TEI), 35’inci yılını kutladığı 2020’de dünya çapında yaygın şekilde kullanılan 50 farklı havacılık motoru için 1500’ü aşkın farklı parça imal ediyor. Şirket, özellikle Airbus A320neo, Boing 737 Max ve COMAC C919 uçaklarına güç veren LEAP motoru için ürettiği 40’tan fazla parça çeşidiyle bu motorlar için dünyanın en büyük tedarikçisi konumunda bulunuyor. TEI, yürüttüğü özgün motor projeleriyle de son yıllarda birçok ilke imza atarak verdiği sözleri tuttu. Son 6 yılda geliştirdiği 3’ü dizel, 2’si benzinli ve 4’ü jet yakıtlı olmak üzere 9 motor projesiyle Türkiye’nin gurur kaynağı haline gelen TEI, küresel düzeyde rekabetçi ve özgün güç sistemleri sahibi olmayı hedefliyor.
TEI’nın
başarılarına 2017 ve 2018 yılında üst üste dünyadaki “en iyi tedarikçi firma” seçilmesini de eklemek gerekiyor. En iyi
işveren şirketler arasında gösterilen TEI, 3 yıl üst üste “Çalışan Bağlılığı Özel Başarı Ödülü” kazanan ilk ve tek savunma ve
havacılık sanayi firması oldu. TEI’nın, çalışmaları ile ilgili Anadolu
Ajansının verdiği habere göre:
“Kara Şahin için 14 motor teslimatı
Türkiye'nin en önemli havacılık programlarından Genel Maksat
Helikopteri Programı (GMHP) kapsamında ise T-70 Kara Şahin helikopterlerine güç
veren motorları T700-TEI-701D isim plakasıyla TEI üretiyor. GMHP kapsamında
şirket, bu motorları General Electric lisansı altında yüzde 50'nin üzerinde
yerlilik katkısıyla üretip, aynı zamanda motorun nihai montaj ve testini de
Eskişehir tesislerinde gerçekleştiriyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii'ne bu
yıl 25 motorun teslimatını planlayan şirket, bunlardan 14'ünü teslim etti.
TEI, yürüttüğü özgün motor projeleriyle de son yıllarda birçok
ilke imza atarak verdiği sözleri tuttu. Son 6 yılda geliştirdiği 3'ü dizel,
2'si benzinli ve 4'ü jet yakıtlı olmak üzere 9 motor projesiyle Türkiye'nin
gurur kaynağı haline gelen TEI, küresel düzeyde rekabetçi ve özgün güç
sistemleri sahibi olmayı hedefliyor.
Milli İHA'ların yerli motoru
Anka, Akıncı ve
Aksungur insansız hava araçlarına (İHA) güç vermek için tasarlanan TEI-PD170
motorunun 13 motorluk ilk parti seri imalatı 2019'da tamamlandı. Dizel yakıtla sağladığı 40 bin fit irtifa yeteneğiyle kalkış
anında 225 beygir ve 20 bin fit kritik irtifada 170 beygir güç üreten TEI-PD170
motoru dünya çapında sınıfının en iyisi olarak dikkati çekiyor.
TEI'nin Hafif Genel Maksat Helikopteri Gökbey için
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı himayesinde geliştirmekte olduğu,
Türkiye'nin ilk milli helikopter motoru TS1400'de çalışmalar hızla devam
ediyor. 1660 beygire kadar güç üretme kapasitesine sahip motorun üretiminde de
imalat ve malzeme teknolojileri alanlarında TEI pek çok ilke imza attı.
Türkiye'de ilk tek kristal türbin kanadı üretimini gerçekleştiren şirket, ilk
kez nikel ve titanyum alaşımları için havacılık kalitesinde dövme teknolojisi
geliştirdi. TS1400'ün tüm testleri de milli imkanlarla geliştirilen milli
bremzelerde gerçekleştiriliyor.
TEI tarafından hedef uçaklar için geliştirilen ve 400 newton güç
üreten TEI-TJ90 Turbojet Motoru, Türk Havacılık ve Uzay Sanayiinin Şimşek
platformu ile ilk uçuşunu 2017'de başarıyla tamamladı.
Sınıfının en güçlü motorları
TÜBİTAK desteğiyle geliştirilen TEI-PG50 Türkiye'nin ilk iki
zamanlı havacılık motoru olma özelliği taşıyor. 300 kilogram altı İHA'lar için
üretilen motor, 50 beygir kalkış gücü ve 16 bin fit irtifadaki 30 beygir
gücüyle dikkati çekiyor. Sınıfında kullanılan rakip İHA motorlarına göre daha
fazla güç ve daha yüksek güç/ağırlık oranı sunan TEI-PG50 motoru, ilk uçuşunu
Mayıs 2019'da gerçekleştirdi.
Haziran ayında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın
katılımıyla test edilen Türkiye'nin ilk Orta Menzilli Gemisavar Füze Motoru
TEI-TJ300, tamamen yerli ve milli imkanlarla tasarlanarak üretildi. 30
kilogramdan daha az ağırlığa sahip ve 24 santimetre dar bir çaptaki motor,
kendi itki sınıfında 1300 newton itki üretebilen dünyadaki ilk turbojet motoru
olma özelliğine sahip bulunuyor. TEI-TJ300 ses hızının yüzde 90'ına ulaşan
hızlarda 400 beygire yakın güç üretiyor.
Türkiye'nin gücüne güç katmaya, ülkede gücün yerli ve milli
kaynağı olmaya, havacılıkta dünyayla yarışmaya söz veren TEI, 35 yıllık teknik
birikimi, sahip olduğu altyapı ve kalifiye iş gücüyle hem ulusal hem de
uluslararası projelerde hedeflerine emin adımlarla ilerliyor” (TRT Haber)
Kaynak: AA, TRT Haber
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler