Yazar: Hamza Aslan
Türbülansı, hava yolları ile yolculuk yapanların pek
hoşlanmadığı ani hava değişimlerinden kaynaklanan sarsıntı ve titremeler olarak
tarif edebiliriz. İnsanların hoşuna gitmesede türbülans uçak mürettebatları
için sıradan bir olay haline gelmiştir. Bir yolculukta türbülansların görülmesi
normaldir. Türbülans olduğunda bazı yolcularda korku, stres, mide bulantısı
yapar. Rahatsızlığa sebep olsada havayolları zaman ve hız açısından tercih sebebidir.
Türbülans nedir? Kısa bilgide olsa tarif
etmeye çalıştık. Nasıl oluşur? Bu duruma bakalım.
Türbülans
Nasıl Oluşur?
Türbülansı
nasıl oluşur sorusunun cevabını arayalım: Rüzgardan dolayı oluşan türbülanslar mevcuttur.
Uçan Uçak bir anda rüzgardan dolayı basıncın değiştiği çalkantılı hava
içerisine girmesi ile oluşur. Bu durumda biraz fırtınalı deniz botla gitmeye çalışmaya benzer. Bu türbülanslar yere yakın olur.
Fırtınalı havalarda bu kuvvetli rüzgar sebebiyle iniş ve kalkış sırasında
türbülanslar olur.
Yükselen
Havadan Kaynaklanan Türbülanslar: İrtifanın yani yüksekliğin fazla olduğu
durumlarda havanı n ısı değişiminden kaynaklı aşağıdan yukarı dik olarak
havanın yükselme durumunda türbülans oluşur.Hava değişiminden kaynaklı
oluşabilecek nem partikülleri sayesinde bulut oluşur. Bu duırumu pilot tespit
ederek türbülansın önceden olacağını bilir, ve uyarır. Havacılıkta ilk yıllarda
pilotlar için basınçlı kabinler olmadığından alçak irtifa kullanılırdı.
Türbülansla daha sık karşılaşılırdı.
Jet
Akımlarından Kaynaklanan Türbülans: Jet kelimesi rüzgarın olağan üstü hızlı
olmasından dolayı söylenmiştir. Ve yüksak irtifada gerçekleşir. Hızları
yaklaşık olarak 300 km’den fazladır. Bu
rüzgarlar kuzey yarım kürede daha çok olur.yön olarakda batıdan doğuya doğrudur. Bu yüzden Avrupadan Amerkaya uçarken yolculuk daha uzun
sürer. Pilotlar bunu bilerek temkinli uçarlar. Amerikadan Avrupaya uçuşlarda bu
rüzgarlar dan avantaja çevrilip yolculuk iki saat daha kısa sürer. Jet
akımlarında sıkıntı ani yön değiştirmelerden dolayı türbülanslar oluşur.
Hava
Aracının Yarattığı Girdap Sonucu Oluşan Türbülans: Bu girdapları oluşturanlar daha büyük
uçaklardır. Büyük uçakların akabinde küçük uçak iniş yapar veya kalkarsa
türbülansa bu girdaplar sonucu girer. Bu sebepten büyük ve küçük uçak iniş-
kalkış arası belli bir süre bırakılır.
Şiddetlerine
Göre Türbülanslar
Türbülansları hava uzmanları şiddetlerine göre çeşitlere
ayırmışlardır.
Hafif
Türbülans: Bu tip türbülanslara daha sık raslanır. Her uçuşta hafif
türbülans beklenir. Bazende yolcular bu hafif türbülansı farkedemezler. Fark
etsede etkileri az olacağından sıkıntıya sebep olmaz.
Orta
Dereceli Türbülans: Sık sık yolculuk yapanlarda bu türbülans
çeşidi ile karşılaşacaktır.Türbülan anında içecekler bile dökülebir. Yolcular
bu sarsıntı sebebiyle emniyet kemerlerinin sıklaştığını fark rderler.
Ağır
Türbülans
İsmi gibi ağır türbülansta pilot uçağın kontrolünü anlık
kaybedebilir. Ağır türbülansın etkilerinde uçağın irtifası 30 metreye kadar
değişme durumu olacaktır.
Ekstrem
Türbülans
Bu tür türbülans nadir raslanılan türdür.Sonuçları belki
de en ağır olan çeşididir. Çünkü pilot kontrolü kaybeder. Ve sonucunda kaza
riski oluşur.
Türbülansların
yaygınlığı
Türbülansların varlığı ne kadar sorun olsada pilotların
tecrübesi kaçınma yollarını bilmeleri riski azaltmaktadır. Günümüzde nadiren ekstrem
türbülanslar görülebilmektedir. Hatta orta seviyedeki türbülansların olma
durumu bile azdır.
Türbülanslar
Önceden Bilinir mi?
Yapılacak olan uçuşlar öncesi, hava olayları, hava
kontrol üniteleri, daha önce uçmuş olan pilotların tecrübesinden faydalanılarak
yol güzergahı en az riskle türbülans durumuna göre seçilir. Güzergah daha önce
uçmuş pilotların raporları, dağların konumları, bulut gibi durumlar dikkate
alınır. Hava kontrolörleri ile olan sürekli haberleşme ve iletişim sonra uçacak
aynı güzergahı kullanacak pilotlara kılavuz olmaktadır. Ancak açık havada olan
türbülansların tahmini zordur. Tamda burada gelen uçuş raporları önem kazanır.
Türbülanslar
yaralanma ve ölüme sebep olur mu?
Otuz yıllık geriye dönük türbülans kazalarının
sonuçlarına baktığımızda üç kişinin öldüğü görülmüştür. Ölüm sebepleri
araştırıldığında emniyet kemeri takmadıkları ortaya çıkmıştır. Yapılan bir
istatiki çalışmanın sonucu A.B.D’deki bir luna parktaki hız trenlerindeki ölüm
riski, hava türbülansı nedeni ile olabilecek risk yirmialtı kat daha fazladır.
Türbülanslar
Uçak Kazalarına Sebep Olur mu?
Elli yıl önce bilinen kayda girmiş bulunan Bitanya hava
yollarına ait bir uçağın kuyruk stabilizatörünün şiddetli hava türbülansı
neticesi parçalanması sonucu uçak düşmüştür.Günümüzde teknoloji gelişti.
Uçaklar daha sağlam yapılmaktadır. Son yıllarda olan türbülanslar göz önüne
alınarak yapılan dayanıklılık testlerinde türbülansın 1,5 kat şiddetlisi
uygulanarak yapılmaktadır. Son yıllarda türbülansdan düşen uçak olmamıştır.
Mevsim
Değişikliklerinin Türbülanslar Üzerine Etkileri
Küresel ısınmanın hayatımız, dünyamız üzerine etkileri
olduğu gibi bu konudada etkilerini göreceğiz.1950 ile 2007 yılları arasında
yapılan araştırma neticesi türbülans yaşanma sıklıklarının %40 ile 90 oranında
artış olmuştur. Tahmini olarak verilere göre bilim adamları 2050’de türbülans
yaşanma sıklığının iki kat artacağı, şiddetininde %10 ile 40 arasında artacağını
bildirmektedirler.
Türbülans
hakkında son söz
Bu makaleyi yazma amacımız bir insanın ortak korkusu olan
türbülans hakkında bilgi vermektir. Korkulanın
hakkındaki detaylı bilgi, korkuyu yenmek için en iyi yoldur. Türbülanstan korkmaya
gerek olmadığını, her gün trafik kazalarında ölenlere baktığımızda son elli
yılda türbülans kazasında ise üç kişinin öldüğünü düşünürsek riskin ne kadar az
olduğu görülür. Yolculuk sırasında yapmanız gereken çok fazla dolaşmamalı ve emniyet kemerini takmayı unutmayın. Türbülanslarda yaralananların çoğu kabin görevlileri, görev icabı ayakta olmaları yaralanma sebebidir. Hatta trafikte yolculuk yaparken ölme riski daha fazladır. Türbülans nedir? Nasıl oluşur?
Türbülansın o kadar korkulacak bir durum olmadığını görülmüştür. Hava yolları
ile türbülans yüzünden yolculuk yapmayanların mutlaka okuması gereken bir
makale olduğunu söylüyoruz. Uzaklar
yakın olsun. Sevenler kavuşsun.
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler