Yazar: Hamza Aslan
Türkiye’nin İlk Sivil Havacısı
Türkiye’nin İlk Sivil Havacısı
Soy
ismini havacılığa olan sevgisinden aldığı gibi havacılığa ömrünü adamış bir Türk
pilotudur. Sivil havacılığın öncülüğünü yapmış, ilk sivil hava şirketini kurmuş,
ilk yerli uçağı yapmış, Türkiye’nin
ilk sivil havacısı Vecihi Hürkuş’u sivil havacılığın duayeni yapmıştır.
6
Ocak 1896 yılında istanbulda doğmuştur.
Ancak henüz 3 yaşında iken babası vefat eder. Annesi Vidinli Zeliha
Hanım oğluna hem annelik, hemde babalık yaparak eğitimi ile de ilgilenmiştir. Sanata
olan ilgisinden dolayı Tophane Sanat Okulu’nu gider. 1912 Başlayan Balkan
savaşına gönüllü katılmıştır. Askerlikte önü açıkken pilotluğu tercih eder. 1. Dünya savaşında Bağdat cephesinde yaşadığı uçak kazası bile onu
pilotluktan vazgeçirmez. Vecihi Hürkuş ilklerin adamıdır. Kafkas cephesinde savaşırken ilk defa bir Rus uçağını vurur. Yani ilk
defa bir uçakla düşman uçağını düşürmüş olarak bir ilke imza atar. Ancak
uçağı başka bir hava savaşında vurulur. Uçağı düşman eline geçmesin diye yakar, ama esir olur. Hazar Denizindeki Nargin adasına esirliği devam ederken, Azerilerin
yardımıyla kurtulur.
Kurtuluş savaşı başladığında Anadoluya geçer, pilotluk
yapar. Kurtuluş savaşına birfiil katılır. Yunanlılara cepheyi dar eder. Savaş sonrası İzmirde pilotları eğitme görevi verilir. Tabi teorik kara
tahta başında söz ile eğitim onun uçak yapma fikrini, projeler, çizimler
gecesini gündüzüne katar. Yunanlıların bıraktıkları uçakların motorlarını
kullanır “Vecihi K VI" yı yapar. Yapar ama ne yazık ki havalanmak için müsaade alamaz.
Uçağın uçtuğunu ve kusursuzluğunu göstermek için uçar, ama ceza alır.
İstifa
ederek Hava kuvvetlerinden ayrılır. Türk Tayyare Cemiyetinde sivil sektörde
çalışmaya başlar. Yaptığı Avrupa turunda
Almanların Junkers ve Rohrbach fabrikalarında Ju A-20 tayyarelerinde bulduğu
hatalar düzeltilir. Almanların hayranlığını kazanır. Fransada Bregue, potez
ve Henriot tesislerini incelemede bulunur. Ülkemizde kurulan Tayyare ve Motor
Anonim Şirketi (Tomtaş) için Vecihi bey çağrılır. Fransız veya Alman şirketi arasında
tercihi Almanlardan yana kullanan Vecihi bey Ju A- 35’in gelişiminde katkıları
olmuştur. Yaptığı değişikliklerle Ankaradan Tahrana uçuşu gerçekleştirir.
Tomtaş uluslar arası pazarda yer bulur. Tomtaş o yıllarda THK nun eline geçer. Tomtaş
batar. Vecihi Hürkuş kendisi gibi
memleket sevdalısı Nuri Demirağ ‘ın desteğini alır.
Üç ay içinde Vecihi K-XIV uçağını yapar. Uçuş izni
alamaması, bürokrasinin köstek olması, uçağı söküp Çekoslovakya’ya götürür. Orada
çekler hayran kalır. Uçuş iznini alır. Dönüşünü uçakla yapar. Çekoslovakyadan Türkiyeye kadar uçması bile bir şeyi değiştiremez. THK ile
anlaşamaz. 1932 Yılında tayyare mektebini kurup geleceğin pilotlarını
yetiştirir. Memleket sevdalısı sponsor olarak Nuri Demirağ tam desteğine devam eder. Yetiştirdiği talebelere denklik vermezler. Okul kapanır.
THK baş öğretmen
olarak göreve çağırılır. 1937 yılında Almanyada Weimar mühendislik okulunda
ihtisas yapmaya gönderilir. 4 yıllık eğitimi 2 yılda bitirir. Mevcut bilgi birikimi buna
fazlası ile yeterlidir. Bayındırlık bakanlığı mühendis diploması vermez. O
zaman memleket böyle değerli insanların kadir kıymetini bilmez. Dava açarak
hakkını söke söke alır. Van'a tayin edilir. Görevi bırakır, Kanatlılar Birliği adında
bir cemiyet kurar. Eski de olsa bir uçağı vardır. Bir de kıt imkanlarla bir
dergi çıkarır. Uçağın nasıl işlere kullanacağını göstermek ve masraflarını
çıkarmak için reklam işine girer.
Günümüzdeki
sivil hava şirketlerininde Atlas, Onur, Pegasus, Borajet, MNG gibi şirketlerin önünü açacak, havacılıkta yine bir ilk
olan sivil hava yolları şirketini: Hürkuş hava yollarını kurdu. Şimdi ki gibi
teşvik ve destek yoktu. Banka kredisi ile kurduğu şirketi cahil idareciler,
acımasız bürokrasi, ihanetler, yasaklar, kösteklemeler, yasakçı zihniyet üstüne
bankaların faiz kıskacı şirket batar. Gazi maaşı dahil haciz konur. 52 yıl süren
havacılık macerası 16 Temmuz 1969 yılında hayata gözlerini kapatır.
İnsanın
Vecihi Hürkuş için şimdi yaşasaydı diyesi geliyor. Böyle değerli bir insanın kıymeti
bilinmemiş. Devletin, hükümetin böyle mucitleri kaşifleri ve girişimcileri
desteklediğinde neler olduğunu görüyoruz. İnsansız Hava Araçlarının(İHA) en
iyisini şimdi nasıl yapıp hem ülkemizin hizmetinde, hemde dışarıya satarak
ekonomiye katkıda bulunuyorlar.
Aynı şekilde acaba Vecihi Hürkuşlara, Nuri
Demirağlara devlet desteği, hükümetin desteği olsaydı şimdi kendi uçağımızı
yapıyor olacaktık. Uçak teknolojisinde en iyi ülkelerden biri biz olacaktık.
Şimdi ASELSAN için, TÜBİTAK için göz bebeğimiz dememizin sebebi, değeri net şekilde
anlaşılacaktır. Türkiyemiz için, halkımızın için, vatanımız için milli ve yerli
olmak çok önemli olmaktadır. Vecihi Hürkuş'un hayatını 25 Mayıs 2018'de vizyona girecek olan, Hürkuş Göklerdeki Kahraman filminde izlemenizi tavsiye ediyorum.
Kaynakça: http://www.turkiyegazetesi.com.tr/Genel/a274348.aspx
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler