Kirli hava, tüm canlılara
değişik şekillerde de olsa zarar verir. İnsanlarda öncelikli olarak solunum
yolu ile ilgili hastalıklara sebep olmaktadır. Örneğin; kurşunun kan
hücrelerini etkiler gelişmesini ve olgunlaşmasını engellediği, kanda ve idrarda
birikerek sağlığı olumsuz yönde etkilediği, karbon monoksit (CO)'in ise,
kandaki hemoglobin ile birleşerek oksijen taşınmasını aksattığı bilinmektedir.
Bununla birlikte kükürt dioksit (SO2)'in, insanlarda üst solunum sistemine
zarar verir. Çünkü sert, sıkıntı verici ve tahriş edici etkileri vardır.
Özellikle duman akciğerden alveollere kadar girerek negatif tesir yapmaktadır.
Ek olarak kükürt dioksit ve ozon bitkiler için zararlı olup; özellikle ozon,
ürün kayıplarına sebep olmakta ve ormanlara zarar vermektedir.
Sanayi, sanayi ve ısınmada
kullanılan fosil yakıtlar ile ormanların tahribi ve arazi değişmesi sonucu,
atmosferdeki karbondioksit miktarının %5 oranında arttığı tespit edilmiştir.
Bunun ise küresel ısınmaya yol açabileceği öngörülmektedir.
Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına
tesirleri
1950’lerden beri hava
kirliliğinin insan sağlığına etkilerini gösteren kanıtlar vardır. 1980 sonları
1990’larda ise yeni epidemiyolojik çalışmalarla hava kirliliğinin sağlığa
etkileri gösterilmiştir. Yapılan çalışmalarda sağlığın olumsuz
etkilendiği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmalar ABD yapılmış, daha sonrasında
AB ve bir çok ülkede de benzer çalışmalar ile sağlığın olumsuz etkilendiği
gözlenmiştir. Bu çalışmalarda ölümler ile hava kirliliği arasındaki bağlantı
incelenmiş. Hava kirliliği ile ölümler arasında doğru orantı belirlenmiştir.
Hava kirliliğinin etkileri incelenirken dışarıdaki hava kirliliği ile içerideki
hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde farklı etkiler ihtiva ettiği
gözlemlenmiştir.
Şöyle ki;
Dışarıdaki Hava Kirliliği: üst
solunum yolu hastalıkları, faranjit, sünüzit, baş ağrısı dahil bir sürü akciğer
ve boğaz hastalıklarına sebep olur. Bu arada astımlı hastalar için büyük risk
ve hayati tehlike ortaya çıkmaktadır. Hava kirliliğinin diğer neticesi asit
Yağmuruna neden olur.Bu durumda göllerde ve ırmaklarda yaşamı bitiren,
ormanları mahveden, tohumları yok eden olaya da sebep olur. Hava kirliliği
kontrolsuz bir biçimde aşırı petrol, gazolin, kalitesiz kömür yakmaktan
kaynaklanır. Hava kirliliğinin diğer bir faktörü olarak karşımıza otomobil
egzozlarının kirliliğe yol açması ki bu oranın % 50 olduğu bilinmektedir.
Otomobillerde kirliliği önleyici enstrumanlara ve kurşunsuz benzine rağmen, her
yıl trafiğe çok fazla araç çıkması bu tedbirleri etkisiz kılmaktadır. Kirlilik
gittikçe artmaktadır. Çünkü her yıl ortalama 19 milyon yeni araç trafiğe
çıkmaktadır. Otomobillerden yayılan ana duman bileşikleri ozon ve karbonmonoksittir.
1986 senesinde 96dan fazla
yerleşim bölgesi Amerikan YaşamI Koruma Vakfının yaptığı ozon güvenlik oranı
ölçümlerinde tehlikeli bulunmuştur. 41 bölgede ise karbonmonoksit standardı
aşılmıştı.
İçerdeki Hava Kirliliği:
Amerikalıların çoğu vakitlerinin %80ini kapalı mekânlarda geçirir. Yaşlı ve
çocuklarda bu süre artar. Gaz, petrol, odun sobaları, şömineler, asbest,
daron, formaldehit, kurşun, tütün içerdeki havayı kirletici maddelerdir.
Sigaranın zararları artık
tartışılmaz şekilde kanıtlanmıştır. Kısaca sigaranın zararlarını sayacak
olursak: kanser, kalp krizi, bronşit, zatürre, anfizem gibi sayacağımız bir
sürü hastalıklara yol açar. Çocuklar ve pasif sigara içicilerin
akciğer kanseri, solunum yolları enfeksiyonları,orta kulak iltihabına yakalanması
arasında bağlantı tıbbi olarak ispatlanmıştır. Uçaklarda, topluma açık
yerlerde, iş yerlerinde sigaranın yasaklanması için kanunlar önerilmiştir. Ek
olarak halkımızı eğitmek için yurt çapında kampanyalar düzenlenmelidir.
Hava kirliliğine ek olarak çevrenizdeki
kimyasal maddeler ve atıklarla tat ve koku duyumlarımız zarar görebilir.
Kimyasallardan kaynaklanan koku ve tat almada azalma iştahı keser, çiçek ve
yiyecek kokularını duymamızı önler.
Hava kirliliğinin artması günlük
hayatta bir sürü hastaliğa, astım ataklarının artışına neden olmaktadır. Hava
kirliliğinin insan yaşamına etkileri araştırılırken, ABD ve Hollanda da
yapılan çalışmalarda hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanların
ömürleri, kirliliğin olmadığı bölgelerde yaşayanlarla karşılaştırıldığında 1-2
yıl daha kısa olduğu belirlenmiştir. hava kirliliği nedeniyle oluşan havadaki
zehirler yüzünden gelişmekte olan ülkelerde bu yüzden 500.000 insanın hayatını
kaybettiği tahmin edilmektedir.
Hava kirliliği tüm dünyayı
etkiler. En etkilenende insandır. Atmosferde bu kadar kontrolsuzca kirlilik
neticesi havada oluşan zararlı madde ve partiküller insanları hasta edecektir.
Hava kirliliği sonucu özellikle akciğer hastalıkları çoğalmıştır. Akciğer
kanserine sebep olmaktadır. Hava kirliliğinden bütün canlılar
etkilenir. Doğanın dengesini bozulur.
Hava Kirliliğine Karşı
Alınabilecek Tedbirler
Hava kirliliğini önlemek için
alınabilecek tedbirler:
sanayi tesislerinin bacalarına
filtre takılması sağlanmalı, ek olarak endüstri müesseselerinin yer seçimine
dikkat etmelidir.
Evleri ısıtmak için yüksek
kalorili kömürler kullanılmalı, her yıl bacalar ve soba boruları temizlenmeli,
Pencere, kapı ve çatıların
izolasyonuna önem verilmeli, binalara mantolama yapılmalıdır.
Kullanılan sobaların TSE belgeli
olmasına dikkat edilmeli,
Doğal gaz kullanımı
yaygınlaştırılarak, özendirilmeli,
Kalorisi düşük olan ve havayı
daha çok kirleten kaçak kömür kullanımı engellenmeli,
Kalorifer ve doğal gaz
kazanlarının periyodik olarak bakımı yapılmalı,
Kalorifercilerin ateşçi
kurslarına katılımı sağlanmalı,
Yeni yerleşim yerlerinde merkezi
ısıtma sistemleri kullanılmalı,
Yeşil alanlar arttırılmalı, imar planlarındaki
hava kirliliğini azaltıcı tedbirler uygulamaya konulmalı,
Toplu taşıma araçlarının
kullanımı yaygınlaştırılmalı,
Hava kirliliğinin önlenmesi için
öncelikle fosil yakıt kullanımının yerine enerji kaynağı olarak, güneş
enerjisi, rüzgâr enerjisi ve jeotermal enerji kaynaklarına yani yenilenebilir
enerji kaynaklarına önem verilmelidir.
Endüstri tesisleri özellikle
kurulumda doğaya uygun, çevreye uygun kurulmalıdır.Filtre
takılmalıdır.
Kentlerde arabaların mutlaka
egsoz ölçümleri yapılmalı uygun olmayan araçlar trafikten men edilmelidir.
Herkes işine kendi aracı ile
giderse atmosfere bırakılacak egsoz gazı fazla miktarda olacaktır. Bu yüzden
insanlar toplu taşımacılığa özendirilmeli
Ormanların hava kirliliğini
önlediğini unutmayın. Yeni ağaç dikimi teşvik edilmelidir.
Parfüm kullanımı sonucu
kloro floro karbon benzeri maddelerin tesirleri, atmosfere zarar vermektedir.
Her kullandığınız parfümün ozon tabakasını deldiğini unutmayın.
Burada duyarlı insanların
sorumluluk alması gerekiyor.Hava kirliliği konusunda insanları bilinçlendirme
faaliyetlerine katılmalıdır.
Tüm bu etkenlerin yanında; atık
malzeme yakılmadan imha edilebilecek yöntemlere başvurmalıdır. Katı malzeme ile
enerji üretiminde kullanmak gerekiyorsa uygun filtreleme yapılarak
kullanılmalıdır.Yenilenebilir enerji kaynaklarına rüzgar enerjisi gibi üretim
teşvik edilmelidir. Araç konusunda da elektrikli çalışan araçlar teşvik
edilmelidir.
Kod ÇeviriciKod Çevirici EmojilerEmojiler